* Deze column van Ben Tiggelaar is eerder verschenen als column in NRC.

Onderzoekers weten het al jaren: binnen één organisatie kunnen de prestaties van teams enorm van elkaar verschillen. Ook de scores op andere relevante indicatoren, zoals betrokkenheid en werkgeluk, lopen sterk uiteen.

Wat of wie is de belangrijkste veroorzaker van die variatie? De kwaliteit van de teamleden? De ceo? Toeval? Drie keer nee. Het is de leidinggevende met wie je als medewerker het meeste te maken hebt. De teamleider, de hoofdverpleegkundige, de coördinator, de supervisor. Die heeft de grootste invloed op ons functioneren.

Leven voor medewerkers

Hoe werkt die invloed dan? Wat moet een teamleider zoal doen? Een kort checklijstje: een goede teamleider vertaalt organisatiebeleid naar concrete acties voor het team; maakt duidelijk wat van de individuele medewerkers wordt verwacht; zorgt dat mensen de tijd, informatie en middelen krijgen om hun werk goed uit te voeren; investeert in de relaties met medewerkers; kijkt waar mensen goed in zijn en maakt daar gebruik van; toont waardering voor goed werk; daagt medewerkers uit om te werken aan hun ontwikkeling en hun loopbaan; houdt ze uit de wind bij problemen; en biedt steun bij stress. Oftewel: een teamleider lééft voor de medewerkers.

Verkeerde mensen op de plek

Veel mensen vinden dat hun teamleider er niet al te veel van bakt. Hoe komt dat? Een belangrijke reden is dat organisaties de verkeerde mensen selecteren voor dit werk.

Het is een open deur: wie een team leidt, moet het oprecht leuk vinden zich te verdiepen in de individuele teamleden en hen te helpen het beste uit zichzelf te halen. Interesse, talenten en vaardigheden op dit gebied zouden de doorslag moeten geven bij het aanstellen van teamleiders.

Maar in de praktijk kiezen we vooral mensen die goed presteren in hun huidige baan, een promotie verdienen, zelfvertrouwen uitstralen, extravert zijn en een beetje op ons lijken.

Hindernissen

Zijn mensen eenmaal teamleider, dan moeten ze allerlei hindernissen overwinnen. Ik heb Beatrice van der Heijden geinterviewd. Zij is hoogleraar strategisch personeelsmanagement aan de Radboud Universiteit. Zij signaleert drie problemen waar teamleiders tegenaan lopen. Ik vat ze samen in mijn eigen woorden.

1) Het is al een stevige klus een team van, zeg, tien mensen te leiden. In veel organisaties is de ‘span of control’ (of iets moderner: ‘span of support’) steeds groter geworden. Veel teamleiders managen groepen van tientallen mensen. Persoonlijke aandacht en individueel maatwerk bieden is dan onmogelijk.

2) Bedrijven investeren jaarlijks grote bedragen in trainen en coachen van leiders. Maar verreweg het meeste geld gaat naar het midden- en hoger management. Dus niet naar de groep leidinggevenden die de meeste invloed heeft én de minste managementervaring.

3) We vinden betrokkenheid, vitaliteit en werkgeluk belangrijk. Maar in de praktijk worden teamleiders, zowel door de omstandigheden als door hun managers, vooral gestuurd op productie. Eerst moet het werk af. Als er ‘tijd over’ is, dan werken we aan die andere zaken.

Veel organisaties kampen op dit moment met grote personele problemen: uitval, verloop en lage betrokkenheid. Wie daar echt iets aan wil doen, zal moeten investeren in de factor die het grootste verschil maakt en al jaren verwaarloosd wordt: de kwaliteit van het teamleiderschap.

Op 11 april staat Ben Tiggelaar weer op het podium met MBA in één dag! De 2025-editie is: Bliksemsnel: heel veel inhoud in heel hoog tempo. Radicaal: een vlijmscherpe selectie. Alleen het beste van het beste blijft over. Kraakhelder: Tiggelaar vertaalt elk inzicht in superpraktische tips.

Naar het seminar